Lees hier het hele artikel

16 mei 2025

Petra Doets studeerde consumentenwetenschappen in Wageningen en werkte daarna in de zorg, onder meer als programmaleider innovatie en leefstijlcoach. Met de tijd zag ze de druk op de zorg toenemen en dacht: als we niets veranderen, dan krijgen we meer zorgvragers dan we aankunnen. Ze kijkt nu vooral naar hoe we kunnen voorkomen dat mensen ziek worden, zodat de zorg betaalbaar blijft. “Wat kan je doen om je leven aangenamer te maken? Hier mag je best hulp bij vragen.” 

Naast preventieve gezondheidszorg is Petra bezig met hoe we de wereld groener maken. Hoe realiseren we bijvoorbeeld een duurzame voedselvoorziening? Beide passies komen weleens samen. Zo stimuleert ze bewoners in de praktijk van Oud-Noord geregeld om eens naar de buurtmoestuin in het Noorderpark te gaan. “Soms zie ik dat de ogen gaan glimmen en dan weet ik dat ik goed zit.” 

Los van de individuele WoR-trajecten, organiseert ze ook met plezier groepstrainingen. Deze komen wekelijks terug. “Dan kan je meer met gedragsverandering aan de gang gaan.” Ook hier komt haar analytische vermogen en vernieuwingsdrang samen. “Ik ben constant bezig met: hoe kan het nog beter? Als je iemand op een andere manier leert kijken en denken, en diens leven een positieve wending neemt, dan maak je het grootste verschil.”  

16 mei 2025

Coraline Gerritsen begon in 2012 als buurtwerker bij Combiwel, in Oud-West. Ze werkt met groepen mensen en draagt bij aan een leefbare wijk door goede ideeën van Amsterdammers te ondersteunen, die aansluiten op de behoeftes die in de wijk leven.

In haar werk als welzijnscoach kan ze meer tijd aan de individuele persoon besteden. Het is belangrijk om op de hoogte te zijn van wat er allemaal in de wijk mogelijk is en een kunst om te vinden waar iemand echt blij van wordt. “Je hebt tijd nodig om te ontdekken wat iemand echt wil. Mensen weten dat niet altijd. Ik let erop dat ze niet iets doen omdat anderen dat aanraden. Het moet uit henzelf komen, anders vallen ze terug. Maar als ze iets doen waar ze blij van worden, dan gaan ze stralen. Je ziet dat ze weer de  regie over hun leven nemen en sterker worden.”

“Het maakt me gelukkig om mensen een stap vooruit te helpen en ze te zien opbloeien. Het is geweldig om mee te maken dat mensen voelen dat ze ertoe doen. Dat ze (weer) meedoen. Mijn kracht is dat ik naast de mensen sta, ze als gelijkwaardig beschouw en oprecht in hen geloof. Ik haal voldoening uit mijn werk als mensen weer in zichzelf geloven en bouwen aan hun toekomst. Van al deze mensen leer ik, en dat maakt de cirkel rond.”

Ze ziet van dichtbij hoe belangrijk het is om in beweging te blijven. Haar ouders, beide in de tachtig, zijn nog altijd actief. Ze bezoeken vrienden en gaan naar clubs, waardoor ze mentaal fit blijven. Ze komt uit een apothekersfamilie: haar vader, broer en man werken in de farmacie. Ze is nu welzijnscoach in Amsterdam West. Het is daarom extra leuk dat in Amsterdam Nieuw-West een pilot farmacie is gestart, waarbij apothekers doorverwijzen naar Welzijn op Recept. Wie weet breidt zich dit binnenkort uit naar West. 

16 mei 2025

Toen José Helmer  tijdelijk voor een non-profitorganisatie werkte die complementair geld ontwierp – waarbij mensen diensten en producten uitwisselden zonder gebruik van regulier geld – ontdekte ze dat ze deze sociale benadering veel waardevoller vond.

Ze volgde een studie Toegepaste Psychologie en kwam in 2017 als buurtwerker bij Combiwel Buurtwerk terecht. Sinds kort komt daar de rol als welzijnscoach in Oud Zuid bij. “In individuele trajecten zie je nog veel beter de impact die je als begeleider kan hebben.”

José komt totaal verschillende mensen tegen in haar werk. Ze ontmoet zowel jongvolwassenen die door omstandigheden in een isolement zijn geraakt, als expats die met moeite hun draai kunnen vinden in de stad, en ouderen die buiten het maatschappelijke leven zijn komen te staan. 

“Ik vind het bijzonder om mensen te ontmoeten op een moment dat ze even niet lekker in hun vel zitten, en samen te kijken naar wat wél kan. Mijn kracht ligt in het luisteren zonder oordeel, het oprechte contact en het helpen vinden van kleine stappen die groot verschil maken. In deze rol komt voor mij alles samen: mijn sociale hart, mijn levenservaring en mijn drang om van betekenis te zijn in de buurt.”

16 mei 2025

Els Annegarn raakte tijdens haar werk bij de voedselbank onder de indruk van mensen die meerdere problemen hebben – een slechte gezondheid, schimmel in huis, nauwelijks inkomen – en doorgaan met roken terwijl het hart- en vaatziekten veroorzaakt en ontzettend duur is.

Stoppen met roken blijkt niet zo eenvoudig. Mensen denken dat ze het niet kunnen. Maar zelfs bij de meest ingewikkelde gevallen lukt het, weet Els uit ervaring. Het afgelopen jaar heeft ze zeker veertig mensen geholpen te stoppen.

Korte lijnen

In het eerste kennismakingsgesprek vraagt ze uitgebreid naar wat mensen leuk vinden om te doen en wat de redenen zijn om te stoppen. Gezondheidsoverwegingen, een tekort aan geld of een verzoek van de kinderen zijn zoal motivaties die ze hoort.

Ze heeft korte lijnen met schuldhulpverleners, trainers in omgaan met stress en legt contact met een stoppen-met-roken-coach. Daarna bereidt ze de deelnemer voor op het stopmoment. Zo stuurt ze berichten rondom de stopdatum en zorgt ze voor een symbolische gereedschapskist. Hierin zitten activiteiten voor de momenten waarop het moeilijk is. De een heeft een legpuzzel van duizend stukjes, een ander neemt een abonnement op de Libelle. Op moeilijke momenten leest ze dan twee pagina’s. Normaal heeft ze hier geen geld voor, maar doordat ze geen sigaretten meer koopt, houdt ze geld over. “Een trek duurt maar een paar minuten, houd ik ze voor,” zegt Els. Door het vertrouwen dat ze opbouwt durven mensen naar haar toe te komen als ze een keer verzaakt hebben. En dan proberen ze het nog een keer.

Eenmaal gestopt met roken ervaren mensen minder druk in hun leven: ze voelen zich fitter, hebben meer geld te besteden, meer zin om iets te ondernemen en voelen zich mentaal sterker. Daarom raadt Els Annegarn ook andere welzijnscoaches aan hier aandacht voor te hebben.

16 mei 2025

In gesprek met Aya Taouil, projectleider Welzijn op Recept en beleidsadviseur Eenzaamheid, Annemieke Winder projectleider Aandacht voor mij, van stichting Vrouwen Vooruit en Wendy van Beeten, welzijnscoach Amsterdam-West.

Waar komen jullie eenzaamheid tegen? 

Wendy: “Als welzijnscoach spreek ik mensen die doorverwezen zijn met psychosociale klachten, waarbij geen medische of psychosociale behandeling nodig is. Ze zeggen meestal niet meteen dat ze eenzaam zijn. Dat komt vaak pas in het tweede of derde gesprek aan de orde, als we praten over waar ze willen dat hun leven naartoe gaat. Er zijn verschillende soorten eenzaamheid. Bij emotionele eenzaamheid is iemand bijvoorbeeld zijn maatje verloren of mist het contact met familie. Het kan ook ernstiger zijn. Dan voelt diegene zich niet meer verbonden met de maatschappij, een ingewikkeld probleem dat verstrekkende gevolgen kan hebben.”
 
Annemieke: “Als projectleider van Aandacht voor mij kom ik het tegen bij vrouwen met een migratieachtergrond die uit een collectivistische cultuur komen. Zij zijn gewend om te zorgen voor hun kinderen en familieleden. Meestal hebben ze geen werk en zijn ze vooral binnenshuis actief. Een aantal van hen heeft ook een trauma opgelopen waardoor ze continue onder stress staan. Als ze te lang over hun persoonlijke grenzen heengaan, ontstaan er lichamelijke klachten. Bij aanhoudende problemen trekken zij zich terug, kunnen ze in een isolement raken en zich eenzaam voelen.”

Aya: “Eenzaamheid kom ik tegen in beleidsstukken, cijfers en onderzoeken, maar vooral in de verhalen van Amsterdammers die onvoldoende aansluiting vinden bij hun omgeving. Als beleidsadviseur zie ik hoe eenzaamheid verweven is met brede maatschappelijke thema’s zoals gezondheid, bestaanszekerheid en participatie. In Welzijn op Recept loopt eenzaamheid als een rode draad mee: veel mensen worden verwezen vanwege gevoelens van isolement, verlies of gebrek aan zingeving. WoR biedt een laagdrempelige ingang om deze signalen op te vangen en samen met professionals uit zorg en welzijn perspectief te bieden.’’

Hoe kom je in contact met mensen die zich het liefst achter de voordeur terugtrekken?

Wendy: “Het is vaak moeilijk om mensen te motiveren die eenzaam zijn. Ze vinden het lastig om aan het openbare leven deel te nemen, omdat ze verwachten dat mensen hen niet begrijpen. Ik kan een keer meegaan naar een activiteit om de drempel te verlagen, maar niet structureel. Het is daarom cruciaal dat we een activiteit vinden die zoveel mogelijk past bij wat diegene echt zelf wil en kan.”
 
Annemieke: “Vrouwen kunnen het vervelend vinden om hulp te vragen. Voor sommigen is het ook een taboe om over mentale problemen te praten. Het is daarom belangrijk om als organisatie in de wijk geworteld te zijn. Wij gaan naar plekken waar we deze vrouwen mogelijk tegenkomen en werken met wijksteunvrouwen, dat zijn ervaringsdeskundigen, die gedrag herkennen en met de vrouwen in gesprek gaan. We gaan ook naar scholen toe waar we moeders spreken. En we staan in contact met maatschappelijk werkers, welzijnscoaches, paramedici en de huisarts, die een signalerende functie hebben.”

Aya: “Eigenlijk heeft iedereen een signalerende functie, alleen is onze samenleving individualistischer geworden, en door alle gebeurtenissen in de wereld ook wat wantrouwiger. Het is minder vanzelfsprekend om naar elkaar om te kijken. Ik ben er juist mee opgegroeid. Mijn moeder kookte altijd een extra bord voor de buurvrouw die vroeg weduwe was geworden. Zo’n contact creëert onderling vertrouwen, waardoor je weet waar je terecht kan als het niet goed gaat.”
 

Wat doet Aandacht voor mij?

Annemieke: “In zes bijeenkomsten leren vrouwen op verschillende manieren wat ze zelf kunnen doen aan hun klachten. En hoe ze de balans weer vinden tussen wie ze zijn, wat ze zelf belangrijk vinden en wat ze voor andere mensen doen. In de eerste bijeenkomst bespreken we: wat is gezondheid voor jou?  Want dat gaat over meer dan lichamelijke klachten. Verder bespreken we wat stress met je lichaam doet. Hoe je je grenzen aangeeft. Hoe je kan blijven bewegen als je pijn hebt en hoe je ontspant.”

Aya: “Het is vaak de eerste keer dat de vrouwen stilstaan bij hun welzijn. Zij merken dat voor jezelf zorgen en weten wie je als persoon bent geen luxe is, maar een recht. Het is een voorwaarde om je weer met anderen te kunnen verbinden.”

Wat is de rol van de welzijnscoach?

Annemieke: “Welzijnscoaches verwijzen vrouwen door naar Aandacht voor mij. Ze komen vaak naar de eerste bijeenkomst om te zien hoe het met de deelnemer gaat en bij de laatste bijeenkomst zijn ze opnieuw aanwezig. Dan kijken ze of de vrouw al interesse heeft om activiteiten te ondernemen. Deze vervolgstap is belangrijk want als de deelnemers iets doen wat ze leuk vinden, ontmoeten ze niet alleen andere buurtgenoten, maar ervaren ze ook meer zingeving in hun leven. Dat is een belangrijke factor in het tegengaan van eenzaamheid.”

Wendy: “Echt diepe eenzaamheid kunnen wij niet oplossen. Soms hebben mensen hun hele netwerk verloren. Wat we wel kunnen doen is samen kijken naar wat die persoon graag wil doen. We vragen door op wat iemand interessant vindt en stimuleren om zelf iets aan de situatie te veranderen. Zodat diegene zich op termijn beter gaat voelen. Maar het is een illusie dat eenzaamheid – ploep! – weg is als je iemand koppelt aan een activiteit. Als deze persoon weer thuis is en de deur achter zich dichttrekt dan is het eenzame gevoel weer sterk aanwezig.”  

Wat kan Aandacht voor mij betekenen voor eenzame mensen?

Annemieke: “Aandacht voor mij is een tussenstap. Wij kunnen in zes bijeenkomsten niet alle klachten wegnemen. We zijn geen wonderdokters. Het gaat er meer om dat de vrouwen op een andere manier omgaan met hun klachten, weer actiever worden en zich prettiger in hun leven voelen. Zoiets simpels als met lotgenoten bij elkaar komen en ervaringen delen, schept al een band en maakt de problemen voor de vrouwen mentaal minder belastend. Dat is al een substantiële bijdrage aan de kwaliteit van iemands leven.”

Aya: “Aandacht voor mij is een hele laagdrempelige en concrete aanpak. Het is ook een veilige plek waar vrouwen hun verhaal durven delen en zich weer gehoord en gezien voelen. Dat versterkt hun zelfvertrouwen. Derde generatie Nederlanders, kinderen van migrantenouders zoals ik, kunnen ook een belangrijke rol spelen. Ik kan me goed inleven in mensen met een migratieachtergrond en zij herkennen zich in mij. Ik weet wat je hebt meegemaakt, zeg ik tegen ze. Het is okay om hierover te praten. Je kwetsbaarheid is ook je kracht. Als je hier open over bent, help je niet alleen jezelf, maar ook anderen. Want jullie voelen hetzelfde. Er is geen leven waarin dit soort vraagstukken niet spelen.”

16 mei 2025

Amsterdams Welzijn op Recept

Hoewel het werk van een welzijnscoach altijd om maatwerk gaat, is het belangrijk om waar het kan een eenduidige aanpak te hanteren. Daarom hebben Charissa Maduro en welzijnscoach Wendy van Beeten een trainingsprogramma opgezet, gebaseerd op de methodiek van het Landelijk Kenniscentrum, en uiteraard met de Amsterdamse situatie als basis.

Resultaat? “De aanpak is beter overdraagbaar aan nieuwe coaches, en biedt een mooie gelegenheid aan huidige coaches om hun eigen werkwijze te toetsen.”

De eerste basistraining start in mei 2025 (vol), de tweede in januari 2026. Voor de januari-training zijn nog enkele plaatsen beschikbaar. Interesse? Mail Charissa: CMaduro@dynamo-amsterdam.nl.

Netwerk versterken

Onderdeel van de training is ook de samenwerking met de ketenpartners, verzorgd door Charissa zelf. Denk hierbij aan het contact met huisartsenpraktijken, buurtteams, het sociaal medisch beweegnetwerk, mentale gezondheidsnetwerken, en apothekers en paramedici.

Charissa stimuleert kennisuitwisseling tussen de verschillende (welzijns)organisaties. “Er is al een lerende werkwijze ontstaan, onder andere met intervisies en het uitproberen van goede voorbeelden uit het ene stadsdeel in het andere, om niet het wiel opnieuw uit te hoeven vinden.”  

Een mooi voorbeeld: in Noord start een werkgroep kwaliteitsbevordering Welzijn op Recept waaraan drie welzijnsorganisaties deelnemen, die verschillende onderwerpen aanpakken. “Heel inspirerend om dit proces te leiden, omdat het zo direct uit de praktijk voortkomt.”

Meer weten?

Mail Charissa Maduro op: CMaduro@dynamo-amsterdam.nl

4 december 2024

Hieronder kort de bevindingen uit een tussenevaluatie onder dertien teamleiders en welzijnscoaches en zes verwijzers.
 

Het beeld dat de reacties van zowel de welzijnscoaches als de bevraagde doorverwijzers oproepen, is dat ZorgDomein een welkome aanvulling is op de communicatie. De voordelen privacy, correcte registratie en gebruiksgemak, (h)erkennen veel gebruikers en leidden er in verschillende welzijnsorganisaties toe dat het merendeel van de WOR aanvragen via ZorgDomein verloopt. 
 

Toch ervaart niet iedereen de meerwaarde van ZorgDomein. Diverse respondenten verkiezen het gemak van vertrouwde middelen als e-mail, WhatsApp en telefoon. Vooral als er al een warme (één-op-één) band tussen doorverwijzer en welzijnscoach is. Dat manifesteert zich met name in direct, persoonlijk contact bij de doorverwijzing en in de (tussentijdse) terugkoppeling naar de doorverwijzer.
 

Daarnaast geven sommige respondenten aan dat de gebruiksvriendelijkheid van ZorgDomein (op punten) te wensen overlaat. Evenals de vindbaarheid van WOR op ZorgDomein. Deze opmerkingen hebben deels te maken met (nog) onbekendheid en met technische vragen met betrekking tot instellingen van de applicatie.
 

De vraag of ZorgDomein ook voor een kwantitatieve impuls van het aantal WOR-trajecten zorgde blijkt lastig te beantwoorden. Gevoelsmatig beantwoorden een aantal respondenten deze vraag met ja, maar statistisch kunnen we dit niet bevestigen.
 

Onderzoeker Tom Bouma merkte dat de meeste respondenten het fijn vonden om hun ervaringen te delen. De tussenevaluatie bleek een goed middel om de band tussen beleid en uitvoering te versterken en om snel actie te ondernemen op gestelde vragen. Zo bleek bijvoorbeeld dat de welzijnscoaches na de training nog wat nog technische vragen hadden. Toen zijn er meteen twee vragenuurtjes georganiseerd.
 

In de tweede helft van 2025 herhalen we een dergelijk onderzoek. Intussen gaan we aan de gang met de praktische aanbevelingen, zoals de verwijzers uitleggen dat ZorgDomein ook bedoeld is voor WOR.
 

Meer weten over de tussenrapportage? Mail welzijnoprecept@amsterdam.nl

4 december 2024

Charissa, je bent een nieuw gezicht bij Welzijn op Recept, vertel: wie ben je?

Ik ben een persoon met een groot sociaal hart. Daarmee bedoel ik dat ik een situatie altijd bekijk vanuit de mens(en) om wie het gaat. Ik ben geïnteresseerd in de methoden die er zijn om het leven een positieve wending te geven. Die benutten en randvoorwaarden scheppen om mensen verder te helpen in hun ontwikkeling, is mijn drive. Dit doe en deed ik in verschillende rollen, met name als projectleider, verbinder en bemiddelaar. Zo werkte ik onder meer in de arbeidsbemiddeling voor zorgpersoneel, talentontwikkeling voor jongeren en de laatste jaren als projectleider binnen zorg en welzijn bij Dynamo.

Ik hou van pionieren, de grote lijnen uitzetten, de partners erbij betrekken en er gewoon voor gaan! Dat was hard nodig in de tijd dat ik bijvoorbeeld het wijkzorgnetwerk opzette en versterkte door allerlei partijen vanuit zorg en welzijn, wonen, de gemeente en buurtinitiatieven met elkaar te verbinden.

Tot afgelopen oktober werkte ik als netwerkmanager vanuit de Buurtteams, met een aantal portefeuilles gericht op zorg. Eveneens een brugfunctie tussen partijen in Amsterdam Oost en de rest van de stad. Het doorontwikkelen van programma’s en samenwerkingen vind ik sindsdien steeds uitdagender.

Nu ben ik naast stedelijk kwartiermaker aanpak Welzijn op Recept zelfstandig therapeut en projectleider van een proeftuin palliatieve zorg in Oost. Dat laatste gaat vooral om bewustwording creëren. Iemand die palliatieve zorg nodig heeft, is niet meteen terminaal ziek. Juist de sociale ondersteuning is van groot belang voor een betere kwaliteit van leven. Hierin werk ik samen met partners in de medische en sociale zorg en sociale basis.

Hoe ben je in de welzijnssector terechtgekomen?

Tien jaar geleden, tegelijk met mijn verhuizing van Rotterdam naar Amsterdam, stapte ik van verbinder in de wijk via kunst en cultuur over naar verbinder tussen mensen via welzijn. Zo startte ik als bemiddelaar bij het vroegere ViiA, een uitzendbureau voor vrijwilligers in Amsterdam Oost. Ik koppelde mensen die in een isolement waren geraakt aan een maatje of activiteit die aansloot bij hun interesse(s) en zag daar zulke mooie voorbeelden van mensen die weer opleefden, door contact met anderen en iets te gaan ondernemen, dat ik besloot om helemaal voor welzijn te gaan.

Een keer kwam ik bij een meneer thuis voor een intakegesprek, waarna we een wandeling door de buurt maakten. Onderweg stopte hij en zei tegen me: ‘Dit is de eerste keer in tien jaar tijd dat ik zo met iemand over straat loop en een gesprek voer!’ Hij was al die tijd alleen geweest. Het maakte echt indruk op mij hoe hij uit zijn isolement kwam en weer ging leven. Dit zag ik ook bij andere mensen gebeuren: ik begeleidde een man na traumatische gebeurtenissen die niet meer over straat durfde, naar een veilige omgeving waarin hij zich sterk genoeg voelde om weer actiever te worden. Of bijvoorbeeld een jonge mevrouw met plotseling hersenletsel, voor wie het leven geen zin meer had, die ik koppelde aan een maatje waardoor ze weer aan het lachen was en helemaal opleefde.

Dit zijn verhalen die je hele leven lang bijblijven. Het is mooi als je hier een rol in kan spelen. Er was toen nog geen Welzijn op Recept, maar het is wel een beetje vergelijkbaar. Dus ik geloof heel erg in de meerwaarde en kracht ervan.

Ondanks dat ik het één op één contact met deze mensen zou missen, besefte ik me dat ik op managementniveau voor een grotere groep mensen verandering teweeg kan brengen. Daarom nam ik de nieuwe rol als projectleider Wijkzorg aan. Ik weet hoe traag processen kunnen verlopen, en hoeveel problemen er tegelijk kunnen spelen. Alleen, als ergens in het systeem of in de samenwerking iets niet goed gaat, dan mag het individu daar niet de dupe van worden. Ik probeer ervoor te zorgen dat we niet in praten blijven hangen en in actie komen.
Dus aan de ene kant heb ik een helicopterview en aan de andere kant ken ik de dagelijkse praktijk. Dat schakelen tussen beleid en de leefwereld van mensen neem ik mee in mijn nieuwe functie als stedelijk kwartiermaker aanpak Welzijn op Recept Amsterdam.
 

Wat ga je doen?

Ik ga onder andere kijken hoe Welzijn op Recept loopt in de verschillende stadsdelen. Sluit de vraag aan op het aanbod in de wijk? Bedienen we de mensen die we zouden moeten bereiken? We zien nu dat doorverwijzers vooral senioren aanmelden bij de welzijnscoaches, terwijl Welzijn op Recept geschikt is voor allerlei mensen met psychosociale problemen. Het belangrijkste is natuurlijk dat zoveel mogelijk Amsterdammers geholpen worden.

Daarnaast geef ik meer bekendheid aan wat Welzijn op Recept precies inhoudt, o.a. over de verschillende arrangementen, zodat huisartsen beter en sneller door kunnen verwijzen. En een andere belangrijke opdracht is om naar de aanpak te kijken op een stedelijk niveau, en deze verder te ontwikkelen met allerlei betrokkenen vanuit welzijn, de zorg en de gemeente. Verder richt ik me op het verbreden van de partners. Naast de huisartsen is een nauwere samenwerking met bijvoorbeeld paramedici, apothekers en de buurtteams van belang; zij komen mensen tegen die mogelijk baat hebben bij de ondersteuning van een welzijnscoach. Ook blijf ik samenwerken met bestaande partners zoals de Elaa en Roha.

Kortom, ik fungeer als schakel tussen zorgpartners en welzijnsorganisaties binnen heel Amsterdam. Mijn bevindingen stem ik af en toets ik in de praktijk tot er een advies uitkomt wat op bestuurlijk niveau bij SB020 (een samenwerkingsverband van welzijnsorganisatie, mijn opdrachtgevers) op tafel komt. In deze verdiepings- en kwaliteitsslag word ik bijgestaan door een klankbordgroep.

Het gaat echt om de doorontwikkeling van Welzijn op Recept. Alle ingrediënten zijn er al. Je ziet heel goed wat de werkzame elementen zijn. Wat ik zo mooi vind, is dat er in deze baan zoveel samenkomt. Ik sta dicht bij de dagelijkse praktijk en kan tegelijkertijd op beleidsniveau adviseren.
 
Wil je iets met me delen? Ik ben bereikbaar op CMaduro@dynamo-amsterdam.nl

3 december 2024

Mensen die zichzelf zichtbaar verwaarlozen, hun medicijn niet ophalen, of voor een herhaalrecept liever aan de balie komen dan gebruikmaken van de medicijnkluis. Dit zijn enkele voorbeelden van de signalen die apotheekmedewerkers tijdens hun werk opvangen van mensen die mogelijk in armoede leven of eenzaam zijn. Hoe kunnen zij deze kwetsbare Amsterdammers helpen? Eind 2024 start de pilot farmacie in Amsterdam Nieuw-West. Hierin werken vijf apotheken samen met buurtteams en welzijnscoaches aan het verbeteren van de leefkwaliteit van hun buurtgenoten.
 
In gesprek met Ellen Welsing, beleidsmanager bij het Farmaceutisch Bureau Amsterdam, een belangenvereniging voor apothekers. Zij zette de pilot namens de vereniging samen op met Welzijn op Recept Amsterdam.
 

Welke rol spelen farmaceuten in de zorg?

“De apotheek is meer dan alleen een ‘pillenwinkel’. Apothekers zijn medebehandelaars in de zorg, net als huisartsen. Ze geven uitleg over veilig medicijngebruik, adviseren over een gezonde leefstijl dat past bij een bepaald ziektebeeld en anticiperen op veranderende omstandigheden voor een patiënt. Als een diabetespatiënt bijvoorbeeld enorm afvalt, dan is het nodig om het medicijngebruik aan te passen. Ook geeft de apotheker het codewoord ‘Masker 19’ voor huiselijk geweld door aan het meldpunt en hebben zij aandacht voor ‘anderstaligheid’: vaak spreken medewerkers de moedertaal die in de wijk veel voorkomt.”

Tijdens de gespreken die apothekers aan de balie voeren zijn mensen vaak openhartig over hun leven, familie en ziekteverloop. Hoe komt dat zo?

 “De apotheker en apothekersassistenten zijn er in primaire zin op gebrand dat alle patiënten goed weten hoe ze hun medicijnen moeten gebruiken. Vermoedelijk schept de wijze waarop het apotheekteam vertelt over het medicijngebruik en in de gaten houdt of dit goed aankomt bij de patiënt, een bepaald vertrouwen. Ook, als iemand chronisch medicijnen neemt, dan komt deze persoon om de drie maanden langs voor een herhaalrecept. En je hoeft geen afspraak te maken. Je kan gewoon binnenlopen voor advies. Ik hoor van apothekers terug dat dit hun toegankelijkheid vergroot.
De apothekers willen graag iets betekenen voor de kwetsbare Amsterdammer. Maar hoe? Er was bijvoorbeeld een meneer die elke week opnieuw aan de balie stond en een praatje begon. Tijdens een medicatiebeoordeling bleek dat hij zich eenzaam voelde, waarop de apotheker elke week in zijn lunchpauze met hem is gaan wandelen. Dat is natuurlijk supergoed, maar eigenlijk heeft hij hier geen tijd voor. Door dit soort verhalen uit de praktijk dachten we: hoe kan dit anders?”

Hoe ziet de pilot eruit?

 “Zorg en welzijn gaan nauwer samenwerken. Allereerst komen er bijeenkomsten waarin Welzijn op Recept en het buurtteam uitleggen waarvoor ze er zijn en wat ze doen. Als de apotheekmedewerker in de dagelijkse praktijk problemen signaleert, dan weet deze afhankelijk van de situatie, met wie er het beste contact opgenomen kan worden. Met medeweten van de patiënt. We willen de drempels zo laag mogelijk houden. Vervolgens legt de apotheker aan bijvoorbeeld de welzijnscoach de situatie uit en die neemt contact met de patiënt op. Daarna komt er een terugkoppeling aan de apotheker.
Voor we zover zijn is het allereerst belangrijk dat alle apothekersassistenten erop gespitst zijn om schrijnende situaties te herkennen, dit actief oppakken en er een nieuwe communicatiestroom ontstaat tussen ketenpartners, waarbij bestaande werkprocessen zoveel mogelijk in elkaar overlopen.
‘Stroomopwaarts werken’ noemen ze dat in de zorg, passend bij de landelijke trend om te voorkomen dat mensen medische zorg nodig hebben als er een persoonlijk probleem speelt. Daar heb je de welzijnssector voor. De koppeling met de huisarts en welzijnscoaches of het buurtteam is al langer gebruikelijk. Nu starten we met een proef van drie à vier maanden waarbij de apotheker een actievere rol in de preventie op zich neemt.”

Wat zijn de belangrijkste vragen die jullie onderzoeken?

“We zijn benieuwd naar wat de toegevoegde waarde precies is. Hoe vaak komt het in de praktijk voor? Hoeveel tijd heeft een apotheker hiervoor nodig? Is het zinvol om dit grootser uit te zetten en wat zijn daar de randvoorwaarden voor?
Daarnaast: apothekers zijn niet aangesloten bij ZorgDomein. We hebben een andere systematiek ontwikkeld om op een veilige manier met elkaar te communiceren. Hoe werkt dit en is dit handig? We monitoren het proces en kijken hoe de pilot zich ontwikkelt.
 

Waar gaat het mogelijk heen?

“Mensen binnen de farmacie willen graag beter zichtbaar zijn als zorgverlener. Ze zijn apotheker geworden, om bij te dragen aan een betere kwaliteit van leven voor de Amsterdammer. Met deze pilot krijgen ze eindelijk de ruimte om deze zorg te verlenen. Iedereen die ik tot nu toe hierover spreek is positief ingesteld. Het zorgverlenershart van de apothekers klopt zo voor dit traject! Ik denk dat als we dit voor elkaar hebben, het veel gaat betekenen voor de zorg. Het is nog een grote uitdaging, maar als we hier de komende maanden kleine stappen in kunnen zetten dan word ik daar heel gelukkig van.”