Creatief atelier

“Kunst helpt bij het uiten van gevoelens en verzacht of heelt het lijden. Met het arrangement krijgen we mensen weer in beweging,” aldus Marike Soeterik, kwartiermaker kunst en cultuur voor Welzijn op Recept Amsterdam. In 2018 is Soeterik betrokken bij de kunst en cultuur pilot in Amsterdam-Oost. Vervolgens rolt zij het op verzoek van de gemeente Amsterdam verder uit in andere wijken. Sinds het najaar van 2022 is het arrangement ook toegankelijk voor Amsterdammers in Zuidoost, Nieuw-West, Noord en Zuid.

Voordeel van de kunstbemiddelaar

Stel iemand komt met psychosociale klachten bij een eerstelijnshulpverlener. Deze persoon kampt bijvoorbeeld met depressieve gedachten, verloor recent een dierbare of is minder goed ter been, dat van invloed is op het welbevinden. De hulpverlener schakelt hierop een welzijnscoach in. Deze denkt na over een manier waarop de cliënt weer mensen ontmoet en meer zingeving in het leven ervaart.

Naast activiteiten in lifestyle, sport en natuur, is het maken of beleven van kunst mogelijk. Het arrangement kunst en cultuur biedt als voordeel dat de welzijnscoach samenwerkt met een kunstbemiddelaar. Iemand die goed op de hoogte is van het bestaande aanbod in de wijk en met de deelnemer bekijkt wat het beste bij deze persoon past. Daarbij kan de coach voor minder bedeelde mensen een (gedeeltelijke) tegemoetkoming in de kosten aanvragen.

“Al komt een stukje van hun droom uit, deelnemers bloeien weer helemaal op,” vertelt Monica Schokkenbroek. Zij is van huis uit kunstenaar en docent beeldende vorming. Daar voegt ze tegenwoordig de functie kunstbemiddelaar aan toe. Soms spreekt ze mensen die geen idee hebben wat ze leuk vinden. Dan praat ze over wat er allemaal mogelijk is, van beeldhouwen in hout of steen, tot sieraden maken. Soms treft ze iemand die er altijd van droomde om te zingen. Dan regelt ze een proefles en polst hoe diegene het ervaart.

Gelijke interesses

“Er was een wat oudere mevrouw die zich wat eenzaam en down voelde,” vertelt Marike Soeterik die met Schokkenbroek samenwerkt. “Ze vroeg eerst een maatje voor haar tuin, daarna een maatje om mee te wandelen. Ze bleef zoeken naar het juiste contact. Totdat ik haar doorverwees naar het BuurtAtelier Koch van Schokkenbroek, waar buurtbewoners en mensen die worstelen met hun mentale gezondheid samen kunstzinnig bezig zijn. Hier ontmoet de vrouw mensen met gelijke interesses. Hoewel ze slecht ter been is, is het bezoek aan het atelier een wekelijks geluksmoment voor haar.”

“Kunst beoefenen is altijd goed, want er kleeft geen kwaliteitsoordeel aan,” vertelt Schokkenbroek. “Het gaat om de artistieke en persoonlijke ontwikkeling. Als iemand ontdekt waar zijn of haar kwaliteiten liggen, dan sterkt dat het zelfvertrouwen.”

“Dan gaan mensen weer in zichzelf geloven,” vult Soeterik aan. “Als meer welzijnscoaches ervaren wat de betekenis van kunst en cultuur is, dan brengen ze het actiever onder de aandacht van eerstelijns hulpverleners, huisartsen, thuiszorg, psychologen en fysiotherapeuten. Daarmee helpen we nóg meer mensen.”

Helemaal vrij

Vijf jaar geleden komt de Amsterdamse student Warsha Krishnasing (35) van een vakantie op Sint-Maarten terug met vuurrode huiduitslag, aanhoudende 39 graden koorts en pijnlijke gewrichten. Het duurt weken voordat de oorzaak bekend is: knokkelkoortvirus. Ze belandt in een jarenlang revalidatieproces. Na drie jaar gaat het beter en wil ze terug de samenleving in. Ze zoekt ‘iets leuks’ om te doen. Wat precies? Dat weet ze niet. Bovendien is onduidelijk hoeveel haar lichaam aankan.

Kunstbemiddelaar Schokkenbroek neemt Krishnasing mee naar een creatief atelier in het Oostelijk Havengebied. Hier probeert ze van alles uit: van aquarellen, tot wolprikken en een zelfportret van gevonden papier. “Monica laat me helemaal vrij in wat ik doe. Eindelijk laat ik alles los. Mijn hoofd is leeg. Als ik schilder denk ik nergens anders aan. Ik ontdek nieuwe technieken en word steeds beter in wat ik doe.”

Van oost naar west

“Hoe fantastisch zou het zijn, als overal in de stad kunstbeoefening mogelijk is, waardoor deelname aan kunst en cultuur een vast onderdeel van welzijn wordt? Het heeft een meerwaarde voor zowel mensen die een oude hobby oppakken, als mensen die iets nieuws uitproberen,” aldus Soeterik. 

Foto: Monica Schokkenbroek

Warsha Krishnasing

5 oktober 2023

Woensdagochtend 9.31 uur een appje: “Ik zet even mijn scooter op slot. Kom eraan.” Door de vele wegonderbrekingen weet je tegenwoordig nooit hoe laat je drie straten verderop in Amsterdam aankomt. Toch waarschuwt Krishnasing vast dat ze een minuut later is. “Mijn hele revalidatieproces draaide om één ding: beter worden. Ik volgde een efficiënt opgesteld schema waarin van uur tot uur stond welke ademhalingsoefeningen, fysiotherapie en groepsbehandelingen ik had. Dat schemadenken zit er nog steeds in.”

Van aquarel tot zelfportret

Krishnasing zocht aan het eind van haar revalidatieproces een ‘leuke’ dagbesteding. Iets waardoor ze weer in contact met anderen mensen komt, want door haar ziekte zette ze tijdelijk haar studie biomedische wetenschappen stop. Familie en vrienden wonen ver weg en het Coronavirus heerst, waardoor mensen ontmoeten minder vanzelf gaat.

Via revalidatiecentrum Reade komt ze terecht bij een buurthuis en vervolgens bij een maatschappelijk werker, een welzijnscoach en uiteindelijk bij kunstbemiddelaar Monica Schokkenbroek. Die neemt haar mee naar een creatief atelier in het Oostelijk Havengebied in Amsterdam. Krishnasing probeert er van alles uit: van aquarellen, tot wolprikken en een zelfportret van gevonden papier. “Monica laat me helemaal vrij in wat ik doe.”

“In het creatieve atelier gaat iedereen zijn eigen weg en toch zijn we samen bezig. Kunst verbindt me met mezelf én met de ander. De cursisten weten wat iemand meemaakte in het leven, waardoor ze elkaar begrijpen. Mensen raakten bijvoorbeeld in isolement nadat ze hun werk of een dierbare verloren. Of voelen zich down sinds ze met pensioen zijn. We bieden een luisterend oor, geven advies. Mensen zijn heel open en durven te discussiëren. De band die we met elkaar opbouwden motiveert me om elke week te gaan.”

Sneller doorverwijzen

“Pas ik wel in de groep?” Was de belangrijkste vraag die Krishnasing stelde, op het moment dat ze op zoek ging naar een creatieve activiteit. “Zouden mensen me accepteren? Open ontvangen?”

“Het was de periode van corona. We gingen in en uit lockdowns. Sommige kunstorganisaties waren dicht. De cursussen die doorgingen zaten snel vol. Zoeken naar een hobby die bij me past kostte energie. Weinig mensen met een chronische aandoening krijgen dit zelfstandig voor mekaar.”

Het kunstarrangement van Welzijn op Recept met een welzijnscoach en een kunstbemiddelaar die goed op de hoogte is van wat er allemaal te doen is in de wijk, biedt soelaas. Krishnasing: “Maak dit veel breder bekend onder maatschappelijk werkers en medewerkers van revalidatiecentra en buurthuizen. Dan kunnen ze mensen sneller doorverwijzen. Als je makkelijker vindt wat je interesseert en waar je kwaliteiten liggen, dan krijg je energie terug en kun je je leven weer oppakken.”