Pilot farmacie

3 december 2024

Mensen die zichzelf zichtbaar verwaarlozen, hun medicijn niet ophalen, of voor een herhaalrecept liever aan de balie komen dan gebruikmaken van de medicijnkluis. Dit zijn enkele voorbeelden van de signalen die apotheekmedewerkers tijdens hun werk opvangen van mensen die mogelijk in armoede leven of eenzaam zijn. Hoe kunnen zij deze kwetsbare Amsterdammers helpen? Eind 2024 start de pilot farmacie in Amsterdam Nieuw-West. Hierin werken vijf apotheken samen met buurtteams en welzijnscoaches aan het verbeteren van de leefkwaliteit van hun buurtgenoten.
 
In gesprek met Ellen Welsing, beleidsmanager bij het Farmaceutisch Bureau Amsterdam, een belangenvereniging voor apothekers. Zij zette de pilot namens de vereniging samen op met Welzijn op Recept Amsterdam.
 

Welke rol spelen farmaceuten in de zorg?

“De apotheek is meer dan alleen een ‘pillenwinkel’. Apothekers zijn medebehandelaars in de zorg, net als huisartsen. Ze geven uitleg over veilig medicijngebruik, adviseren over een gezonde leefstijl dat past bij een bepaald ziektebeeld en anticiperen op veranderende omstandigheden voor een patiënt. Als een diabetespatiënt bijvoorbeeld enorm afvalt, dan is het nodig om het medicijngebruik aan te passen. Ook geeft de apotheker het codewoord ‘Masker 19’ voor huiselijk geweld door aan het meldpunt en hebben zij aandacht voor ‘anderstaligheid’: vaak spreken medewerkers de moedertaal die in de wijk veel voorkomt.”

Tijdens de gespreken die apothekers aan de balie voeren zijn mensen vaak openhartig over hun leven, familie en ziekteverloop. Hoe komt dat zo?

 “De apotheker en apothekersassistenten zijn er in primaire zin op gebrand dat alle patiënten goed weten hoe ze hun medicijnen moeten gebruiken. Vermoedelijk schept de wijze waarop het apotheekteam vertelt over het medicijngebruik en in de gaten houdt of dit goed aankomt bij de patiënt, een bepaald vertrouwen. Ook, als iemand chronisch medicijnen neemt, dan komt deze persoon om de drie maanden langs voor een herhaalrecept. En je hoeft geen afspraak te maken. Je kan gewoon binnenlopen voor advies. Ik hoor van apothekers terug dat dit hun toegankelijkheid vergroot.
De apothekers willen graag iets betekenen voor de kwetsbare Amsterdammer. Maar hoe? Er was bijvoorbeeld een meneer die elke week opnieuw aan de balie stond en een praatje begon. Tijdens een medicatiebeoordeling bleek dat hij zich eenzaam voelde, waarop de apotheker elke week in zijn lunchpauze met hem is gaan wandelen. Dat is natuurlijk supergoed, maar eigenlijk heeft hij hier geen tijd voor. Door dit soort verhalen uit de praktijk dachten we: hoe kan dit anders?”

Hoe ziet de pilot eruit?

 “Zorg en welzijn gaan nauwer samenwerken. Allereerst komen er bijeenkomsten waarin Welzijn op Recept en het buurtteam uitleggen waarvoor ze er zijn en wat ze doen. Als de apotheekmedewerker in de dagelijkse praktijk problemen signaleert, dan weet deze afhankelijk van de situatie, met wie er het beste contact opgenomen kan worden. Met medeweten van de patiënt. We willen de drempels zo laag mogelijk houden. Vervolgens legt de apotheker aan bijvoorbeeld de welzijnscoach de situatie uit en die neemt contact met de patiënt op. Daarna komt er een terugkoppeling aan de apotheker.
Voor we zover zijn is het allereerst belangrijk dat alle apothekersassistenten erop gespitst zijn om schrijnende situaties te herkennen, dit actief oppakken en er een nieuwe communicatiestroom ontstaat tussen ketenpartners, waarbij bestaande werkprocessen zoveel mogelijk in elkaar overlopen.
‘Stroomopwaarts werken’ noemen ze dat in de zorg, passend bij de landelijke trend om te voorkomen dat mensen medische zorg nodig hebben als er een persoonlijk probleem speelt. Daar heb je de welzijnssector voor. De koppeling met de huisarts en welzijnscoaches of het buurtteam is al langer gebruikelijk. Nu starten we met een proef van drie à vier maanden waarbij de apotheker een actievere rol in de preventie op zich neemt.”

Wat zijn de belangrijkste vragen die jullie onderzoeken?

“We zijn benieuwd naar wat de toegevoegde waarde precies is. Hoe vaak komt het in de praktijk voor? Hoeveel tijd heeft een apotheker hiervoor nodig? Is het zinvol om dit grootser uit te zetten en wat zijn daar de randvoorwaarden voor?
Daarnaast: apothekers zijn niet aangesloten bij ZorgDomein. We hebben een andere systematiek ontwikkeld om op een veilige manier met elkaar te communiceren. Hoe werkt dit en is dit handig? We monitoren het proces en kijken hoe de pilot zich ontwikkelt.
 

Waar gaat het mogelijk heen?

“Mensen binnen de farmacie willen graag beter zichtbaar zijn als zorgverlener. Ze zijn apotheker geworden, om bij te dragen aan een betere kwaliteit van leven voor de Amsterdammer. Met deze pilot krijgen ze eindelijk de ruimte om deze zorg te verlenen. Iedereen die ik tot nu toe hierover spreek is positief ingesteld. Het zorgverlenershart van de apothekers klopt zo voor dit traject! Ik denk dat als we dit voor elkaar hebben, het veel gaat betekenen voor de zorg. Het is nog een grote uitdaging, maar als we hier de komende maanden kleine stappen in kunnen zetten dan word ik daar heel gelukkig van.”