Welzijn op Recept tegen eenzaamheid

16 mei 2025

In gesprek met Aya Taouil, projectleider Welzijn op Recept en beleidsadviseur Eenzaamheid, Annemieke Winder projectleider Aandacht voor mij, van stichting Vrouwen Vooruit en Wendy van Beeten, welzijnscoach Amsterdam-West.

Waar komen jullie eenzaamheid tegen? 

Wendy: “Als welzijnscoach spreek ik mensen die doorverwezen zijn met psychosociale klachten, waarbij geen medische of psychosociale behandeling nodig is. Ze zeggen meestal niet meteen dat ze eenzaam zijn. Dat komt vaak pas in het tweede of derde gesprek aan de orde, als we praten over waar ze willen dat hun leven naartoe gaat. Er zijn verschillende soorten eenzaamheid. Bij emotionele eenzaamheid is iemand bijvoorbeeld zijn maatje verloren of mist het contact met familie. Het kan ook ernstiger zijn. Dan voelt diegene zich niet meer verbonden met de maatschappij, een ingewikkeld probleem dat verstrekkende gevolgen kan hebben.”
 
Annemieke: “Als projectleider van Aandacht voor mij kom ik het tegen bij vrouwen met een migratieachtergrond die uit een collectivistische cultuur komen. Zij zijn gewend om te zorgen voor hun kinderen en familieleden. Meestal hebben ze geen werk en zijn ze vooral binnenshuis actief. Een aantal van hen heeft ook een trauma opgelopen waardoor ze continue onder stress staan. Als ze te lang over hun persoonlijke grenzen heengaan, ontstaan er lichamelijke klachten. Bij aanhoudende problemen trekken zij zich terug, kunnen ze in een isolement raken en zich eenzaam voelen.”

Aya: “Eenzaamheid kom ik tegen in beleidsstukken, cijfers en onderzoeken, maar vooral in de verhalen van Amsterdammers die onvoldoende aansluiting vinden bij hun omgeving. Als beleidsadviseur zie ik hoe eenzaamheid verweven is met brede maatschappelijke thema’s zoals gezondheid, bestaanszekerheid en participatie. In Welzijn op Recept loopt eenzaamheid als een rode draad mee: veel mensen worden verwezen vanwege gevoelens van isolement, verlies of gebrek aan zingeving. WoR biedt een laagdrempelige ingang om deze signalen op te vangen en samen met professionals uit zorg en welzijn perspectief te bieden.’’

Hoe kom je in contact met mensen die zich het liefst achter de voordeur terugtrekken?

Wendy: “Het is vaak moeilijk om mensen te motiveren die eenzaam zijn. Ze vinden het lastig om aan het openbare leven deel te nemen, omdat ze verwachten dat mensen hen niet begrijpen. Ik kan een keer meegaan naar een activiteit om de drempel te verlagen, maar niet structureel. Het is daarom cruciaal dat we een activiteit vinden die zoveel mogelijk past bij wat diegene echt zelf wil en kan.”
 
Annemieke: “Vrouwen kunnen het vervelend vinden om hulp te vragen. Voor sommigen is het ook een taboe om over mentale problemen te praten. Het is daarom belangrijk om als organisatie in de wijk geworteld te zijn. Wij gaan naar plekken waar we deze vrouwen mogelijk tegenkomen en werken met wijksteunvrouwen, dat zijn ervaringsdeskundigen, die gedrag herkennen en met de vrouwen in gesprek gaan. We gaan ook naar scholen toe waar we moeders spreken. En we staan in contact met maatschappelijk werkers, welzijnscoaches, paramedici en de huisarts, die een signalerende functie hebben.”

Aya: “Eigenlijk heeft iedereen een signalerende functie, alleen is onze samenleving individualistischer geworden, en door alle gebeurtenissen in de wereld ook wat wantrouwiger. Het is minder vanzelfsprekend om naar elkaar om te kijken. Ik ben er juist mee opgegroeid. Mijn moeder kookte altijd een extra bord voor de buurvrouw die vroeg weduwe was geworden. Zo’n contact creëert onderling vertrouwen, waardoor je weet waar je terecht kan als het niet goed gaat.”
 

Wat doet Aandacht voor mij?

Annemieke: “In zes bijeenkomsten leren vrouwen op verschillende manieren wat ze zelf kunnen doen aan hun klachten. En hoe ze de balans weer vinden tussen wie ze zijn, wat ze zelf belangrijk vinden en wat ze voor andere mensen doen. In de eerste bijeenkomst bespreken we: wat is gezondheid voor jou?  Want dat gaat over meer dan lichamelijke klachten. Verder bespreken we wat stress met je lichaam doet. Hoe je je grenzen aangeeft. Hoe je kan blijven bewegen als je pijn hebt en hoe je ontspant.”

Aya: “Het is vaak de eerste keer dat de vrouwen stilstaan bij hun welzijn. Zij merken dat voor jezelf zorgen en weten wie je als persoon bent geen luxe is, maar een recht. Het is een voorwaarde om je weer met anderen te kunnen verbinden.”

Wat is de rol van de welzijnscoach?

Annemieke: “Welzijnscoaches verwijzen vrouwen door naar Aandacht voor mij. Ze komen vaak naar de eerste bijeenkomst om te zien hoe het met de deelnemer gaat en bij de laatste bijeenkomst zijn ze opnieuw aanwezig. Dan kijken ze of de vrouw al interesse heeft om activiteiten te ondernemen. Deze vervolgstap is belangrijk want als de deelnemers iets doen wat ze leuk vinden, ontmoeten ze niet alleen andere buurtgenoten, maar ervaren ze ook meer zingeving in hun leven. Dat is een belangrijke factor in het tegengaan van eenzaamheid.”

Wendy: “Echt diepe eenzaamheid kunnen wij niet oplossen. Soms hebben mensen hun hele netwerk verloren. Wat we wel kunnen doen is samen kijken naar wat die persoon graag wil doen. We vragen door op wat iemand interessant vindt en stimuleren om zelf iets aan de situatie te veranderen. Zodat diegene zich op termijn beter gaat voelen. Maar het is een illusie dat eenzaamheid – ploep! – weg is als je iemand koppelt aan een activiteit. Als deze persoon weer thuis is en de deur achter zich dichttrekt dan is het eenzame gevoel weer sterk aanwezig.”  

Wat kan Aandacht voor mij betekenen voor eenzame mensen?

Annemieke: “Aandacht voor mij is een tussenstap. Wij kunnen in zes bijeenkomsten niet alle klachten wegnemen. We zijn geen wonderdokters. Het gaat er meer om dat de vrouwen op een andere manier omgaan met hun klachten, weer actiever worden en zich prettiger in hun leven voelen. Zoiets simpels als met lotgenoten bij elkaar komen en ervaringen delen, schept al een band en maakt de problemen voor de vrouwen mentaal minder belastend. Dat is al een substantiële bijdrage aan de kwaliteit van iemands leven.”

Aya: “Aandacht voor mij is een hele laagdrempelige en concrete aanpak. Het is ook een veilige plek waar vrouwen hun verhaal durven delen en zich weer gehoord en gezien voelen. Dat versterkt hun zelfvertrouwen. Derde generatie Nederlanders, kinderen van migrantenouders zoals ik, kunnen ook een belangrijke rol spelen. Ik kan me goed inleven in mensen met een migratieachtergrond en zij herkennen zich in mij. Ik weet wat je hebt meegemaakt, zeg ik tegen ze. Het is okay om hierover te praten. Je kwetsbaarheid is ook je kracht. Als je hier open over bent, help je niet alleen jezelf, maar ook anderen. Want jullie voelen hetzelfde. Er is geen leven waarin dit soort vraagstukken niet spelen.”